Samenwerken, de eerste stap naar vertrouwen

De wereld verandert zeer snel. Voor sommigen onder ons, veel te snel. Het jaar 2018 begint met een zwaar verstoorde situatie. In mijn omgeving heeft dagelijks een klant, een medewerker of een familielid het over vroeger, over de goeie ouwe tijd. Toen kon de omzet nog met 10% per jaar groeien, zonder al te veel moeite. Toen volstond een eindejaarsevaluatie om het gedrag van een medewerker bij te sturen. Toen werden gsm’s om de vijf of tien jaar vervangen en volstonden de berichtjes van de ochtend om te weten wat er in de onderneming aan de hand was.

Dit is nu voltooid verleden tijd en de veranderingen versnellen nog. Maar waarom nu eigenlijk?

“Een aantal fundamenten zijn verdwenen of verdwijnen binnenkort”, hoorde ik onlangs van Eric Winnen, directeur publieke aangelegenheden bij de FNRS. Onze samenleving werd opgericht op ‘cement’-waarden die iedereen aanvaarde: vooruitgang, verzoening, moderniteit, justitie … De samenleving berustte op een aantal sterke, niet bekritiseerde instellingen die veel vertrouwen inboezemden: de school, de arts, het gezin, de justitie, de wetenschap, de deskundigheid, het werk, de kerk, de vakbond … De samenleving functioneerde aan de hand van normen die iedereen aanvaardde dankzij duidelijk uitgestippelde rollen. Dit lineaire stramien is stilaan aan het wegkwijnen.

Waaraan dit te wijten is? Zeg maar de nieuwe technologieën, de globalisering, de echtscheidingen, de fake news, de GAFA, een zekere vorm van wetenschappelijke vooruitgang, multidimensionele en decentrale reporting, de eindigheid van de wereld, de bitcoin, het einde van de roaming, het verlies van onze ‘headquarters’, de fiscale concurrentie tussen regio’s en staten, het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, de concurrentie met China, gsm’s aan tafel, de prijs van Ryanair tickets, de migranten, de tweets van Trump, de Noord-Koreaanse dreiging, de Griekse crisis, de Afrikaanse demografie, WhatsApp …

Deze wereld met steeds meer complexiteit en steeds minder richtpunten schrikt bedrijfsleiders en ondernemers af. De samenleving valt uiteen omdat het gezond verstand niet meer voor de nodige hechting zorgt.

Vandaar het belang om weer samen te komen, zich te verenigen, de banden aan te halen en samen projecten te ontwikkelen en te concretiseren. Coöperatie … Hierin kan coworking een rol spelen.

Voor veel ondernemers betekent coworking, naast een werkplaats, ook een nieuw richtpunt, een nieuw gezin en een oord van vertrouwen. In deze ruimte kan de ondernemer sereen zijn taak vervullen en zijn ‘why’ ontwikkelen. Omdat de sociale cycli zodanig versnellen, moet constant worden geïnnoveerd met nieuwe ideeën, producten, service designs en communicatiekanalen. Zoiets kan niemand op zijn eentje aan. Stel u voor: dit alles rechtstreeks met uw klanten en leveranciers regelen, zonder de minste filter … De coworking ruimte wordt nu stilaan een centrum voor open innovatie, waar mensen zich niet laten afschrikken door ondernemen, innoveren, het uittesten van nieuwe technieken, dit alles zonder gezichtsverlies en zonder alle innovaties gewoon aan klanten of leveranciers toe te vertrouwen.

Op zich geen nieuw concept. Het principe is zelfs oeroud. De prachtige Grote Markt van Brussel, die vanaf de 15e eeuw onderdak bood aan een aantal gilden, is in feite niets anders dan een reusachtige coworking ‘avant la lettre’. Het lijkt wel op een groepering van een tiental coworking thema’s rond bier, kant, graan enz. Vandaag beschikken wij in Brussel over een groot aantal dergelijke ‘third places’ waar technische en technologische uitmuntendheid op wereldniveau zich gaan vestigen.

We beschikken over fintech vaardigheden in het centrum van Brussel. De Delta wijk staat bekend voor zijn ICT deskundigheden. Aan de kant van de VUB/ULB vindt men talrijke bekwaamheden in media en communicatie. Recht tegenover de Seed Factory biedt de Icab onderdak aan talrijke programmeurs, encoders en ICT specialisten. Ook in Vorst zijn er meerdere centra voor ICT en communicatie. In Evere animeert Anis Bedda een ruimte gecentreerd op social innovation. En tegen 2022 verwachten we de nieuwe mediawijk in de buurt van het Meiserplein.

OK, op de Grote Markt is er momenteel nog geen coworking. Binnenkort misschien wel.

Édouard Cambier, Co-Owner van Seed Factory en Voorzitter van de Belgian Workspace Association 

Coopérer : le début de la confiance

Le monde change extrêmement vite, trop vite pour certains. Nous connaissons en ce début d’année une situation marquée par des troubles profonds. Il ne se passe pas un jour où un client, un collaborateur, un membre de ma famille me parle d’avant, du bon vieux temps. Un temps où, sans gros effort, le chiffre d’affaire gonflait de 10 % l’an. Un temps où une évaluation de fin d’année suffisait pour corriger la trajectoire d’un collaborateur, où les GSM étaient remplacés tous les 5 à 10 ans, et où il suffisait d’ouvrir le courrier du matin pour comprendre ce qu’il se passait dans sa société.

Tout a changé et ceci va encore s’accélérer.  Mais pourquoi ?

« Les fondamentaux ont disparu ou sont en train de disparaître », me disait dernièrement Eric Winnen, directeur des affaires publiques au FNRS.  Notre société a été construite sur des valeurs-ciment, des valeurs admises par tous comme le progrès, la conciliation, la modernité, la justice… Sans aucune critique, la société était fondée sur des institutions fortes, créditées d’un taux de confiance important, comme l’école, le médecin, la famille, la justice, la science, l’expert, le travail, l’église, le syndicat… La collectivité fonctionnait sur la base de normes acceptées par tous et grâce à des rôles clairement définis. Ce modèle linéaire, ce cadre, disparaît petit à petit.

Ce qui effrite le modèle existant, ce sont les nouvelle technologies, la globalisation, le divorce, les fake news, les GAFA, un certain progrès scientifique, le reporting multidimensionnel et décentralisé, la finitude du monde, le bitcoin, la fin du roaming, la perte de nos « headquarters », la mise en concurrence fiscale des régions et des États, la sortie du Royaume-Uni de l’Union Européenne, la concurrence avec la Chine, les GSM à table, le prix du ticket Ryanair, les migrants, les tweets de Trump, la menace nord-coréenne, la crise grecque, la démographie africaine, WhatsApp…

Avec ce monde de plus en plus complexe, avec cette perte de repères, certains chefs d’entreprise et entrepreneurs ont peur. La société se décompose car elle est moins unie par le ciment du sens commun.

D’où l’importance de se retrouver, se rassembler, recréer du lien, partager des projets et les construire ensemble. Coopérer. C’est ici que peut intervenir le coworking.

Le coworking est pour beaucoup d’entrepreneurs bien plus d’un lieu où l’on travaille.  Ces espaces de travail sont un nouveau repère, une nouvelle famille, un lieu de confiance. Ce type d’espace est un lieu où l’entrepreneur pourra entreprendre de façon sereine et développer son « why ».  Les cycles sociétaux s’accélérant tellement vite, il nous faut innover en permanence, trouver de nouvelles idées, de nouveaux produits, de nouveaux « designs » de services et de nouveaux canaux de communication.  Comment voulez-vous faire cela tout seul dans votre coin ? Comment voulez-vous faire cela avec vos clients et vos fournisseurs, en direct, sans filtre ?  Ce tiers-lieu est devenu tout doucement un endroit d’innovation ouverte. Un endroit où il ne fait pas peur d’entreprendre, d’innover, de tester de nouvelles techniques sans perdre la face, sans mettre toutes son innovation dans les mains de ses clients ou fournisseurs.

À vrai dire, l’idée n’est pas neuve. Elle est même très vieille. La magnifique Grand-Place de Bruxelles, qui abritait certaines corporations dès le XVe siècle, n’est rien d’autre qu’un gigantesque coworking avant la lettre. C’est comme si vous aviez au même endroit une dizaine de coworking thématiques autour de la bière, de la dentelle, du grain, etc. Aujourd’hui, nous avons sur Bruxelles un nombre important de tiers-lieux abritant une excellence technique et technologique de niveau mondial.

Nous avons compétences en fintech dans le centre de Bruxelles, du côté de Delta des compétences ICT, des compétences en médias et communication à côté de L’ULB/VUB. En face de Seed Factory, nous avons l’Icab avec un nombre très important de programmeurs, codeurs et spécialistes ICT. Du coté de Forest, il y a plusieurs pôles en ICT et communication. Du côté d’Evere, Anis Bedda anime un espace avec un axe sur la social innovation.  Sans oublier le pôle médias que nous attendons tous du côté de Meiser pour 2022.

Bon, pas de coworking Grand-Place pour le moment, mais nous n’en sommes pas loin.

Édouard Cambier, Co-Owner de Seed Factory et Président de la Belgian Workspace Association